فلور نرمال دهان

همانطور که قبلا بیان شد، در محیط دهان، گونه های متعدد باکتری به صورت فلور طبیعی وجود دارند که در شرایط عادی بیماری زا نیستند.

اما هرگونه اختلالی می تواند سبب پاتوژن شدن این باکتری ها شود، مانند: تغییر در تعداد باکتری و جابجایی باکتری ها از محل اصلی به محل دیگر.

دهان، میزبان باکتری های زیادی است، فلور دهان در یک شخص سالم در طول زمان ثابت می ماند، اما شرایط ویژه ای با برهم خوردن این وضعیت همراه است.

به طور مثال طی 48 ساعت پس از بستری فرد در بیمارستان، این فلور به نفع ارگانیسم های گرم منفی که قدرت بیماری زایی بیشتری دارند تغییر می نماید.

این تغییرات باعث تجمع باکتری ها و تکثیر پاتوژن های فرصت طلب در حفره ی دهان شده و باعث عوارض موضعی و عمومی مانند استوماتیت، پوسیدگی دندان، عفونت بافت های اطراف دندان و در پی آن انتشار سیستماتیک عفونت، باکتریمی و عفونت های تنفسی مانند پنومونی و حتی سرایت عفونت به مفاصل و قلب می شوند.

در کنار این تغییر فلور، عوامل دیگری نیز باعث آسیب پذیری بیشتر محیط دهان می گردد.

در بیماران بدحال بخش مراقبت های ویژه ICU  ماده دفاعی موسوم به فیبرونکتین که معمولا در سطح دندان ها و دهان وجود دارد، کاهش می یابد.

وسایلی مانند راه هوایی دهانی-حلقی، لوله ی تراشه و لوله معده که جهت درمان در دهان بیماران قرار داده می شود، نه تنها باعث باز ماندن دهان و خشکی مخاط آن می شود، بلکه نظافت و مراقبت از دهان را نیز دچار مشکل می سازد.

کاهش دریافت مایعات و کاهش ترشح بزاق، خشکی دهان را تشدید می کند که این خشکی، باعث تجمع پلاک دندانی و کاهش تولید فاکتورهای ایمنی بزاق می شود.

فقدان حرکات خودبخودی زبان، فک و عدم وجود بلع در بیماران بخش مراقبت های ویژه و نیز عدم توانایی مسواک زدن و مراقبت از دهان به علت لوله گذاری یا کاهش ادراکات حسی بیمار نیز ایجاد و گسترش پلاک دندانی را تسریع می کند.

میکروارگانیسم های بومی دهان هر فرد متفاوت و در یک شخص سالم طی درمان های دندانپزشکی می تواند به اطراف پراکنده و دندانپزشک و دستیار وی را به صورت مستقیم یا غیر مستقیم آلوده نماید، و در واقع این پدیده شایع ترین نوع آلودگی در دندانپزشکی است.

چنانچه بیمار مبتلا به عفونت های حفره دهان (نمونه هرپس)، بیماری های عفونی عمومی با درگیری دهانی (نمونه سل، سیفلیس)، و یا بیماری های منتقل شونده از راه خون (نمونه هپاتیت، HIV) باشد، بر خطر قبلی افزوده می شود.

بنابراین کنترل عفونت در دندانپزشکی بطور عمده با پراکندگی فلور طبیعی دهان و پوست اطراف آن می باشد و بنابراین استفاده از دهانشویه های آنتی سپتیک برای کاهش موقت فلور طبیعی دهان قبل از تمام درمان های دندانپزشکی و جراحی قویا توصیه می شود.

ارزشیابی مراقبت های انجام شده در بخش های مراقبت ویژه و بالا بردن کیفیت این مراقبت ها، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

در این راستا مراقبت های دهانی، دندانی و پریودنتالی نیز جایگاه خاصی دارند.

بطور کلی روشن است که وضعیت بهداشت دهانی بیماران در بخش مراقبت های ویژه، مناسب نبوده که این امر می تواند مرتبط با کمبود آموزش، عدم توجه پرسنل و یا عدم آگاهی از اهمیت سلامت دهان باشد.

با توجه به اینکه بهداشت دهان نه تنها در ایجاد احساس راحتی، بلکه در سلامت بیمار و جلوگیری از عوارض کشنده، مدت اقامت و در نتیجه هزینه ی درمان بیماران نیز تاثیرگذار می باشد، لذا پیشنهاد می شود که جهت آموزش های لازم به مراقبین در بخش مراقبت های ویژه و توجیه پرسنل، اقداماتی صورت پذیرد.

منبع: تحقیقات 394503 دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان

همواره  شاد و سلامت باشید

مرکز فوق تخصصی دندانپزشکی دکتر زهرا طهوری